Meer vrije tijd, minder stress

We hebben het druk – drukker dan ooit denken we zelf wel eens. Dat laatste klopt feitelijk niet, zo laat een publicatie zien van het Sociaal Cultureel Planbureau uit 2013. Daaruit blijkt dat de Nederlander het voor het eerst sinds 1975 juist minder druk heeft. We besteden minder tijd aan verplichtingen: werken, huishouden, opleidingen volgen en voor de kinderen zorgen.

 

Toch voelt zich gemiddeld één dag per week ‘opgejaagd’. En vrouwen hebben bovendien vaker last van dit soort gestreste gevoelens dan mannen: een verschil van ruim tien procent. En kijken we bijvoorbeeld naar de werksituatie, dan zijn het vooral jonge vrouwen die relatief snel te maken hebben met een burn-out.

 

Natuurlijke oorzaken van stress

Hoe komt het dat vrouwen sneller gevoelens van stress ervaren? Deskundigen wijzen op biologische oorzaken. Stresshormonen blijven niet alleen langer in het lichaam van een vrouw, er is ook een grotere afgifte van deze chemische triggers. Mannen maken weer meer serotonine aan, wat de werking van stress vermindert. Bovendien zouden de hersenen van vrouwen stress anders verwerken, waardoor ze er heftiger op reageren.

 

Maar is er niet ook meer aan de hand? Anna (32) vertelt: ‘Ik heb een leuke baan als communicatieadviseur, maar ik maak lange dagen. Het is echt mijn droombaan, dus ik durf er niet over te klagen. Maar ik merk wel dat ik ‘s avonds slecht slaap. Ik kom gewoon niet meer tot rust. Vaak denk ik: ‘Kom op, gewoon doorzetten,’ en neem ik een kop sterke koffie of een energiedrank. Niet slim, ik weet het. In mijn vrije tijd plan ik ook nog best veel, want ik wil natuurlijk ook nog een beetje een leuk sociaal leven…’

 

Psychotherapeut Carien Karsten herkent het verhaal van Anna. “We combineren allerlei rollen en voelen ons daarvoor erg verantwoordelijk, de hang naar perfectie en controle is bij vrouwen sterker aanwezig. Daarnaast zijn vrouwen sensitief. Al meteen na de geboorte reageren vrouwen meer empathisch dan mannen. Je kunt je beter inleven in de ander. Dat is een kwaliteit maar ook een valkuil: het bezorgt je stress.” Het gevolg zijn typische piekervragen zoals: ‘doe ik het wel goed?’ en ‘doe ik wel genoeg?’.

Vier stresstypes

In haar boek ‘Daar ga ik weer’ maakt Carien Karsten een indeling in vier stresstypes:

  • het zeer productieve ‘turbotype’, doet er bij stress nog een schepje bovenop. Zegt vaak: ‘het lukt me helemaal niet meer om te ontspannen, ik voel me altijd opgejaagd.’
  • het multi-taskende ‘crashtype’, is een geroutineerde multi-tasker met hoge output. Voelt de waarschuwingssignalen niet aankomen. Als het crashtype instort zegt de omgeving: ‘dat had ik van háár nou nooit verwacht’.
  • het angstige ‘hoog gevoelige type’, raakt snel uit balans en laat zich afremmen door angst. Betrekt tegenvallers op zichzelf. Typerende uitspraak: ‘ik voel dat er heel wat talent in me zit, maar het komt er niet uit’.
  • het gefrustreerde ‘bore out-type’, raakt gestrest door onderbelasting. Trekt zich dan terug en is moeilijk te motiveren. Weet niet goed wat ze wel en niet leuk vindt.

Haar onderzoek laat zien dat deze types niet alleen onder vrouwen maar net zo goed onder mannen te vinden zijn. “Wel biedt de indeling interessante aanknopingspunten om stress te lijf te gaan. Het altijd opgejaagde turbotype heeft bijvoorbeeld baat bij intensief sporten. Het crashtype kan meer rust vinden door een time-managementcursus te volgen.”

 

Hoe om te gaan met stress?

Spelen stressklachten en stress symptomen langdurig op, dan raadt Carien Karsten in haar praktijk vooral aan om zingevingsvragen serieus te nemen. “Stel jezelf de vraag: doe ik wat ik wil doen? Ga je met tegenzin naar je werk, grijp dan in. De hersteltijd na een werkdag mag maximaal een uur zijn. Heb je na dat uur nog steeds geen puf om iets te gaan doen en hang je het liefst zappend op de bank, dan zit je in de gevarenzone. Onbevredigend werk kun je een tijdje compenseren met leuke weekends, maar op den duur ligt een burn-out op de loer. Blijf jezelf niet uitputten. Creëer ruimte voor verandering.”

 

Stress verminderen?

Een effectieve manier om meer rust in je leven te brengen en daardoor stress te verminderen is mindfulness, daarvan zijn zowel Carien Karsten als mindfulnesstrainer Ingrid van den Hout overtuigd. “We geven niet altijd ruimte aan het feit dat een baan, een sociaal leven of een gezin ook veeleisend kunnen zijn. En dat er ook tegenslag kan zijn. Bezig zijn om ongemakken te verbergen en alleen de mooie, leuke kant van jezelf te laten zien, ook dat geeft druk,” aldus van Hout. “Je ontwikkelt vriendelijke aandacht voor welke ervaring dan ook, of die nou prettig of onprettig is. Vermoeidheid of hartkloppingen door stress zijn niet langer vijandig, ze zijn gewoon een signaal. Daar hoef je niet van te schrikken of over te oordelen, daar kun je met compassie naar kijken en iets van leren.”

Zelf stimuleert ze die vriendelijke aandacht door regelmatig te mediteren. “Waar zit de spanning in mijn lijf? Er ontstaat bewustzijn voor wat echt belangrijk is en voor wat ik op dat moment nodig heb. Hoe zorg ik ervoor dat ik met plezier blijf doen wat ik doe?” Misschien is dat een vergadering afzeggen die niet zo dringend is. Even de frisse buitenlucht in. Of een avond vroeg naar bed. “Met mijn fulltime baan en gezin heb ik een druk leven. Maar ik kies daar zelf gretig voor. Ik wil er met volle teugen van blijven genieten.”

 

Wist je dat…

  • langdurige (chronische) stress je niet alleen kwetsbaarder maakt voor ziektes maar ook je geheugen blijvend aantast?
  • praten met vriendinnen stress beschermend werkt, waarschijnlijk door de verhoogde afgifte van het ‘knuffelhormoon’ oxytocine?
  • een goed ontbijt, een opgeruimd huis en een overzichtelijke werkplek stress verminderen?
  • sporten helpt tegen stress omdat je daarbij het teveel aan energie dat vrijkomt bij stress, natuurlijk verbruikt.

 

www.carienkarsten.nl
www.ingridvandenhout.nl

 

Klik hier voor tips tegen stress.

 

Auteur: Stephanie Janssen