Gehaast loop ik binnen bij de kapperszaak om de hoek. De kapster wijst vriendelijk naar de zitbank achterin. Ze schat dat het zeker nog wel een halfuur zal duren voordat ik aan de beurt ben. ‘Maar het kan ook drie kwartier worden.’ Ik slaak inwendig een diepe zucht en neem plaats. Had ik de krant maar meegenomen. Gelukkig heb ik mijn smartphone bij me. Maar ai, de batterij is bijna leeg…
Onthaasten
Hoe graag we ook zeggen te willen ‘onthaasten’, niets doen roept al gauw gevoelens van afkeer op. We besteden onze tijd het liefst nuttig. Of het nu gaat om productief zijn op ons werk of het opdoen van een unieke ervaring tijdens een vakantie, we willen dat er ‘output’ is en dat er ‘iets gebeurt’. Zonder actie of meetbare resultaten vinden we al gauw dat we lummelen, lanterfanten en nietsnutten. En ledigheid? Dat is des duivels oorkussen. Ofwel met luie mensen loopt het niet goed af.
Brein in rust
Maar is niksen eigenlijk wel zo nutteloos? Onderzoekers van het menselijk brein hebben vastgesteld dat onze hersenen in inactieve toestand slechts 5 procent minder energie gebruiken dan in de hoogste staat van activiteit. Dat is opmerkelijk; het betekent dat er dus wel degelijk iets gebeurt als we in de ruststand staan. Neurowetenschappers denken dat de hersenen op zo’n moment druk zijn met data verwerken die ze constant verzamelen. Juist in dat ‘verveelde’ brein zouden uit lukrake zenuwverbindingen spontaan nieuwe, originele gedachten kunnen ontstaan. Heel herkenbaar eigenlijk; krijgen we vaak niet de beste creatieve ingevingen tijdens een saaie autorit of onder de douche?
Vervelen is goed voor je
Dat verveling aanzet tot creativiteit, bewijzen kinderen heel overtuigend. Bied je ze steeds nieuwe activiteiten aan, dan wordt hun aandachtsboog op den duur alsmaar korter. Juist als je kinderen de kans geeft om zich te vervelen, worden de eigen fantasie en ondernemingslust geprikkeld. “Soms ben ik het gezeur en gedrein zat en zet ik de deur open: nú naar buiten,” zegt Sandra (38), moeder van de 6-jarige Kim. “Eerst drentelt Kim doelloos door de tuin, maar als ik na een kwartier kijk, is ze gelukzalig verdiept in heksensoep brouwen van dode takjes of maakt ze een kasteel van lege plastic flessen.” In haar boek Free-Range Kids waarschuwt de Amerikaanse Lenore Skenazy ervoor kinderen constant bezigheden te geven. Geef ze vrijheid en laat ze zich maar stierlijk vervelen, is haar pleidooi. Dat activeert het brein en maakt ze volgens haar slimmer, gelukkiger en vindingrijker.
Doelloos dwalen
Dichters en kunstenaars weten dit allemaal al veel langer. De 19e eeuwse dichter Charles Baudelaire maakte er zelfs een levensfilosofie van. Hij beschreef het ideaal van de ‘perfecte flaneur’. Dat is volgens hem iemand die zich door toeval en blind geluk laat leiden in plaats van door een vooropgezet plan. ‘Nutteloos nieuwsgierig’ begeeft de perfecte flaneur zich door het leven. Doelloos wat ronddwalen, je neus achterna – zo wandelde Baudelaire zelf dagelijks door Parijs. Ideeën en inspiratie voor het schrijven van zijn wereldberoemde gedichten kwamen vanzelf boven drijven.
Mindfullness
Nergens naar streven, maar jezelf overgeven aan wat er is: ook de wereld van yoga en mindfulness kent daar veel waarde aan toe. “Mindfulnessoefeningen zijn erop gericht om van de ‘doe’-modus over te stappen naar de ‘zijn’-modus,” zegt yogadocente en mindfulnesstrainer Carolyn van de Wijngaert. “Mediteren is zitten en zijn, met alles wat er is. Je bent vriendelijk aanwezig in het hier en nu en accepteert wat er in je omgaat. Je traint je geest om opmerkzaam te zijn en helder waar te nemen. Dat maakt je bewust van bijvoorbeeld gepieker en stress. Je gaat inzien dat gedachten geen feiten zijn, het zijn ‘maar’ gedachten. Ze komen en gaan, net als gevoelens en emoties, zoals angst en onrust. Je leert dat het je niet ‘overkomt’, maar dat je een keuze hebt in de manier waarop je reageert. Dat vermindert stress en er ontstaat een gevoel van ruimte.”
Meer balans, minder stress
Zelf begon ze met yoga toen ze overspannen was geraakt in haar drukke baan als management-assistent. “Met wat ik nu weet zou ik misschien heel anders tegen die baan aankijken en de stress niet zo ervaren. Maar destijds liep ik erin vast. Ik heb geleerd om tijd te nemen voor mezelf. Er is niks tegen drukte, als er maar balans is. Soms moet je rust letterlijk plannen in je agenda. Ik mediteer elke dag een kwartier tot een half uur. Inmiddels hoef ik daar geen stille ruimte meer voor op te zoeken, ik kan ook mediteren in een volle trein of in een huiskamer.”
De yoga- en mindfulnessstudio van Carolyn van de Wijngaert: www.yogazwolle.nl
Betere besluiten
Nietsdoen is nog op een ander terrein nuttig: het helpt bij het nemen van complexe beslissingen. Sommige mensen zijn geneigd om bij lastige vraagstukken lijstjes te maken met plussen en minnen. Maar het spreekwoordelijke ‘een nachtje erover slapen’ blijkt volgens psychologen in zulke gevallen tot een veel beter oordelingsvermogen te kunnen leiden. Je laat het probleem even los. Na een tijdje kun je wel eens ontdekken dat je er heel anders tegenaan kijkt.
Met andere woorden: niksen, dagdromen, droedelen, zomaar wat voor je uitstaren met de blik op oneindig: het is lang niet zo zinloos als we denken. Lekker lui lanterfanten lijkt in méér opzichten eerder een zegen dan een vloek.
Auteur: De redactie
