“De wekker op mijn telefoon heb ik standaard ingesteld op acht uur ‘s avonds. Dan komen de pillen tevoorschijn. Ook als ik in de schouwburg of in een restaurant zit. Het potje zit altijd in mijn tas en voor de zekerheid heb ik een reservepil in mijn portemonnee. Dat is mijn redding van die vreselijke, ondermijnende slapeloze nachten.”
Misselijk van vermoeidheid
Al in mijn studietijd had ik ’s ochtends moeite om uit mijn bed te komen voor vroege colleges. Moest ik om negen uur in de collegebanken zitten, dan was ik letterlijk misselijk van vermoeidheid. Daarom sloeg ik die vroege colleges liever over. Ik was gewoon niet zo’n ochtendmens, besloot ik. En de nachten die ik doorbracht in studentenkroegen hielpen vast ook niet mee.
’s Nachts klaarwakker
Toen ik stage liep kon ik niet meer onder vroeg opstaan uit. Om 9 uur ‘s morgens zat ik netjes achter mijn bureau. Maar binnen drie maanden was ik oververmoeid. Ik had moeite met concentreren en kon mijn ogen bijna niet open houden. Soms kon ik gewoon niet meer en lag ik een kwartier met mijn hoofd op mijn bureau. Oorzaak van het niet kunnen slapen vannacht had een reden. Ik ging om half tien naar bed, maar om twee of drie uur ’s nachts staarde ik nog klaarwakker naar het plafond. Was dit normaal? Ik hoorde vriendinnen over sportavonden en drukbezette weekends. Zelf kwam ik op vrijdagavond uitgeteld thuis. Tot zondagavond lag ik vaak met hoofdpijn op de bank en op maandag begon het hele verhaal opnieuw.
Speekseltest
Ik beet door, tot ik op mijn werk in huilen uitbarstte. Een collega gaf me het laatste zetje om naar de huisarts te gaan. Die nam het probleem tot mijn opluchting serieus en verwees me naar een slaapkliniek. Ik kreeg een speekseltest mee. Elk uur moest ik op een watje kauwen. Ik vulde vragenlijsten in over mijn slaappatroon, leefstijl en gezondheid. De uitslag: mijn lichaam maakt het slaaphormoon melatonine niet goed aan. Ik lijd aan DSPS: Delayed Sleep Phase Syndrome ofwel het vertraagde slaapfase syndroom. De oplossing was simpel volgens de arts: melatonine slikken in een dagelijkse dosis van 5 mg. ‘Over een week voel je je heel anders.’
Biologische klok
Ik stond perplex. Had ik dit maar tien jaar eerder geweten! Mijn vermoeidheid en snakken naar slaap worden veroorzaakt door een afwijkende biologische klok. Het is dus geen luiheid of aanstellerij, wat mijn omgeving me wel eens wilde doen geloven. Ik herinner me de eerste keer dat ik melatonine had geslikt en in bed binnen een kwartier in slaap viel. Ik werd pas wakker toen de wekker ging. Geen gedraai, geen nachtelijke wanhoop: geweldig.
Lagere dosering
Die 5 mg melatonine veroorzaakte wel wat dufheid overdag. De dosering is daarom verlaagd naar 2,5 mg. Het gevolg is dat ik nu ‘s nachts vaker tussentijds wakker ben. Dus ik moet zorgen dat ik genoeg uren slaap. Voor mij is zo’n 9,5 uur ideaal. Dan voel ik me op mijn best. Dat lukt niet altijd, dus gebruik het weekend om bij te tanken. Af en toe een dutje op de bank doet dan wonderen.
Aangepaste leefstijl
Nog steeds ben ik niet het meest energieke type. Ik slik trouw mijn pillen, maar moet ook mijn leefstijl aanpassen. Als ik vóór zeven uur opsta, heb ik nog steeds een ziek en misselijk gevoel, trillende handen en branderige ogen. Een vroege vakantievlucht zal ik niet boeken, dan kan ik mijn eerste drie vakantiedagen wegstrepen. Late films op televisie neem ik op en bekijk ik de volgende dag. Een wijntje bij een laat etentje sla ik af, anders ben ik de volgende extra vermoeid. Deze aanpak werkt voor mij goed, ik functioneer weer. Krijg ik een uitnodiging voor een bruiloft die al om tien uur ’s ochtends begint en doorgaat tot middernacht? Ik kom wel wat later. Dan ben ik een stuk vrolijker, actiever en uitgeruster. Dat is me veel waard.”
Wat is DSPS?
Mensen met het vertraagde slaapfase syndroom (DSPS) hebben een verschoven biologische klok. Zij worden niet vanzelf moe als het donker wordt en slaperig tegen de nacht. Dit betekent dat deze mensen pas heel laat in slaap vallen en zeer veel moeite hebben om op een normaal tijdstip op te staan. Een normaal dag- en nachtritme is onmogelijk, waardoor ze een slaaptekort opbouwen. Omgevingsfactoren kunnen DSPS verergeren zoals een gebrek aan (fel) zonlicht overdag of de aanwezigheid van zonlicht of licht uit een beeldscherm in de avond.
Auteur: de Redactie.
